DEZENFLASYON VE DEFLASYON

Bu yazımızda, günlük hayatta pek bilinmeyen ancak ekonomi alanında atlanmaması gereken dezenflasyon ve deflasyon konularını anlatacağız. Enflasyon ile ilişkisi kelime yapılarından da anlaşılabilen dezenflasyon ve deflasyon kavramlarını anlamak için mutlaka enflasyon ile ilgi yeterli bilgiye sahip olmanız gerekmektedir. İki ayrı başlık altında dezenflasyon ve deflasyona göz atalım.

DEZENFLASYON NEDİR?

Dezenflasyon, enflasyondaki azalış ve fiyat artış hızlarındaki düşüşü ifade eder. Dezenflasyon, enflasyonun zıttı değildir. Gerekli hamleler ile yüksek seviyelerden düşük seviyelere çekilen enflasyon süreci, bizlere dezenflasyonun yaşandığını gösterir. Örnek olarak, ele alınan sürecin başlangıcında enflasyonun %30 olduğunu düşünelim. Belli bir zaman sonra ise %12 seviyesine düşen bu enflasyon oranı, bahsettiğimiz süreçte dezenflasyon yaşandığını gösterir. 

Dezenflasyonu öğrenirken dikkat edilmesi gereken oldukça önemli bir nokta var. Örneğimizi tekrar ele alalım. Başlangıç enflasyonu %30 iken bitiş enflasyonu %12 idi. Sayıların da gösterdiği gibi bu süreç içinde fiyat artışı yaşanmaya devam etmiştir. Fiyatlar düşmemiştir. Buradaki yanlış anlaşılma ihtimalini ortadan kaldırmak gerekir. Fiyatlar bu süreç boyunca artmış ancak artış hızı azalmıştır.

Dezenflasyon, ülke adına bazı yararlı durumlara yol açar. Fiyat artış hızlarının azalmasıyla fiyatlardaki istikrar artar. Böylece daha düşük faiz oranları ile sermaye yatırım maliyetlerini azalır. Dezenflasyonun en kritik sonucu ise çok daha istikrarlı bir ekonomik ortamın oluşması ve enflasyon beklentilerinin düşmesidir. 

DEFLASYON NEDİR?

Deflasyon, genel olarak ürün fiyatlarında yaşanan düşme veya alım gücünün artmasıdır. Başka bir deyişle deflasyon, negatif oranlı enflasyondur. 

Enflasyonun olumsuzluklarına karşı deflasyonun direkt olarak yararlı olacağını düşünmek yanlıştır. Deflasyonun yaptığı negatif etkiyi şöyle açıklayalım. Deflasyon yaşanan bir ülkede zamanla fiyatlar azalacaktır. Bu durumu gören tüketici ise tüketici davranışlarının gereği olarak almak istediği ürünün daha da ucuzlamasını bekleyecektir. Büyük çapta yaşanan kitlesel tüketim ertelemeleri, ürün imalatlarına ciddi zararlar verir hatta durmasına sebep olur ve işsizlik sorunu ortaya çıkar. Bu işsizlik sorunu ise ürün tüketimini yine azaltır ve böylece deflasyon daha da artar. Üreticiler ise bu duruma yatırımlarını erteleyerek cevap verebilirler.

Deflasyonun oluşturduğu sıkıntılı duruma merkez bankaları faizi azaltarak müdahale ederler. Enflasyonda yatırımı teşvik amacıyla faiz artırılırken, deflasyonda tüketimi teşvik amacıyla faiz oranları düşürülür. Ekonomistler tarafından öne sürülen diğer bir görüş de ekstra para basılması ve borcun parasallaştırılmasıdır. Böylece enflasyon oluşturulup deflasyon açmazı ortadan kaldırılacaktır.